Het Gedicht van de Vijf Bloemen

Cultuur nu.
Want het is weer eens hoog tijd om het culturele gehalte van dit blog wat op te krikken [al moet je natuurlijk altijd oppassen met dat woord 'krikken']. Om aan te tonen dat de Haagse Beschaving niet heel de tijd eenkennig met zichzelf bezig is, gaan we daarvoor eens naar de andere kant van de wereld, en wel middels het schone Hawaiiaanse Lied der Vijf Bloesems. Ook bekend onder titels als "He Wahini U'i", "He Wahine U'i" enzoverder.
De Lokelani-bloem (en, ja, dat is inderdaad een roos)
He Wahine U'i
'Auhea, 'auhea wale 'oe
E ka pua. e ka pua Lokelani
A he nani, a he nani no 'oe
He wahine u'i

'Auhea, 'auhea wale 'oe
E ka pua, e ka pua Mokihana
Hana a'e, hana a'e no wau
Lei ho 'ohie

'Auhea, 'auhea wale 'oe
E ka pua, e ka pua Kukui
Kui a'e, kui a'e no wau
A lawa kou lei e ka ipo

'Auhea, 'auhea wale 'oe
E ka pua, e ka pua violeta
Leka mai, leka mai 'oe i 'au
Auwe ka auwe 'ako

'Auhea, 'auhea wale 'oe
E ka pua, e ka pua ka 'ilima
'Elima, 'elima o 'u po
Ho 'i nele a 'e
(voor de vertaling/ parafrase: zie helemaal onderaan het blog-berichtje)

Uitgevoerd in de Haagse Nationale Kleuren: de bescheiden maar degelijke Mokihana-bloem; tegenwoordig de officiële Nationale Bloem van Hawaii.

Waar veel van ons aan denken bij Hawaiiaanse bloemenpracht: gevarieerde veelkleurigheid. Hier in de vorm van "leis" ofwel bloemenkransen. Hawaiiaanse bloemenkransen bestonden overigens niet uitsluitend uit bloemen en bloemstelen, maar bijvoorbeeld ook uit varens, bladeren, bessen en vergelijkbare natuur-vruchtjes. Zomaar een nutteloos weetje.

Een lei bestaande uit tuberoosjes en Ilima-bloemen

Keurig, kwetsbaar en bescheiden, doch deze bloem blijkt mooier naarmate je er meer aandacht aan besteedt: de Kukui-bloesem

Dit zal toch wel die Violeta-bloem zijn zeker. Feitelijk voor niemand een echt onbekende gast.

Een juweeltje uit de inheemse natuur: de Ilima-bloem. In dit geval uitgevoerd in de Haagse Nationale Kleuren.
Nu moet ik toegeven dat heel die bloemensymboliek -voor zover aanwezig- mij ontgaat, maar omdat ik meen te weten dat Ilima-bloemenkransen waren voorbehouden aan koninklijke personen lijkt het me veilig om aan te nemen dat in dit lied sprake is van een climax: van de gekweekte roos (ooit door de Europeanen meegenomen naar Hawaii) als eenvoudig eerste "geschenk" tot aan de "hogere" in het wild groeiende en af-en-toe bloeiende Ilima als het ultieme geschenk.
Waar gaat dit lied nu eigenlijk over ?? Dat is helemaal niet zo duidelijk als wel wordt gesuggereerd. Het heet te gaan over vozenderwijs van bil gaan (Wahini U'i zou niet alleen 'mooie vrouw' betekenen, maar ook 'bruid'). Waarbij volgens sommigen dan weer een dubbele bodem in het lied zit: de vijf bloemen zouden op vijf verschillende vrouwtjes slaan. Daar wordt de tekst als geheel dan niet logischer mee. Het is eveneens mogelijk dat het nooit -bijvoorbeeld door een gedwongen vertrek over zee- tot daadwerkelijkheden is gekomen. De smartelijke muzikale ondertoon die in het laatste stukje van het lied zit lijkt dat te bevestigen. Ach, het is zo'n oude traditional die wordt overgeleverd en overgeleverd en daarbij telkens een beetje verandert. Bovendien: gedichten zijn niet altijd even logisch en consequent en liedteksten zijn dat nog minder. Dat iedereen er maar zijn eigen verhaaltje bij verzint.
Afgezien van de kunstmatig artificiële strik bestaat deze lei uit Ilima-bloemen
De aanleiding van dit alles: al sinds 1978 of '79 werd ik achtervolgd door een prachtige uitvoering van dit lied. Beter gezegd: al sinds die tijd probeerde ik die uitvoering te achter- halen. En afgelopen vrijdag had ik hem dan eindelijk te pakken. Dat is alles bij elkaar niet makkelijk geweest. Ik had maar weinig aanknopingspunten. Okay, ik wist dat het van Hawaii kwam en ik meende te weten dat Ry Cooder er voor iets tussen zat. Logisch was het beginnen te zoeken bij zijn Chicken Skin Music-project, doch dat schuurde dan weer met de jaartallen. Chicken Skin Music is van '76, terwijl dit nummer rond '79 op de Nederlandse radio huishield [zij het vooral in de obscure uurtjes en programma's], etc. Maar na een hoop doodlopende straatjes afgezocht te hebben is het er dan toch van gekomen. En dat geeft een heerlijk, bevredigend home-coming feeling. As it were. Wel vraag ik me af of er niet nog een tweede variant (een single-versie ? of juist de album-versie ?) van deze opname bestaat waarbij oa de zangstem meer naar voren is gehaald. Misschien toch nog even verder zoeken ...(?)
Dit is dus de versie waar het allemaal om begonnen is. Ga er eens voor zitten en laat je betoveren door de pure schoonheid ervan:
Gabby Pahinui
(dat Gabby de Violeta-bloem overslaat neem ik graag op de koop toe. Daar zal wel een reden voor zijn geweest.)
Voor wie zich verder afvraagt wie die "onbekende" mijnheer Pahinui is: die versie van "Somewhere over the rainbow/ What a wonderful world" van Israel Kamakawiwo'ole zoals die een tijdje geleden hier in Nederland even populair is geweest begint met zijn uitgesproken opdracht "This one for Gabby". Gabby was al tijdens zijn leven een legende. Daarna nog meer.
Zo vader, zo zoon: een meer toeristische dan folkloristische uitvoering van hetzelfde nummer:
the Sandwich Isle band
Voor wie de behoefte heeft de tekst te leren of een suggestie wenst omtrent een eenvoudige instrumentale begeleiding voeg ik nog een derde versie toe. Charles heeft best wel een goede stem, maar het is natuurlijk de acoustiek die de show steelt ...
Charles Namahoe

Voorzichtige vertaling, waarbij de bovenstaande tekst regel voor regel is omgezet: Voor jou, dit is voor jou * De bloem, de Lokelani-bloem * Zo mooi, je bent zo mooi * Het toonbeeld van vrouwelijke schoonheid * Voor jou, dit is voor jou * De bloem, de Mokihana-bloem * Ik maak, ik maak (een bloemenkrans) * Een prachtige bloemenkrans * Voor jou, dit is voor jou * De bloem, de Kukui-bloem * Ik vlecht, ik vlecht een bloemenkrans * Totdat jouw bloemenkrans af en compleet is, liefste * Voor jou, dit is voor jou * De bloem, de Violeta-bloem * Blijven, jij en ik moeten samen blijven * Om bloemen te plukken * Voor jou, dit is voor jou * De bloem, de Ilima-bloem * Vijftal, ik had een vijftal nachten * Maar ik moest weg en had niets meer over *